Xadjinova Maqsuda Agzamovna

Xadjinova Maqsuda Agzamovna 1912-yil 8-iyulda Toshkentda xizmatkor oilasida tug‘ilgan. Otasining vafotidan so‘ng, onasi besh nafar farzandni tarbiyalagan, ulardan uch nafari, jumladan Maksuda, bolalar uyiga berilgan. 1920-yildan 1928-yilgacha u bolalar uyida tarbiyalangan, so‘ngra Toshkent sanoat-iqtisod texnikumiga o‘qishga kirib, paxtachilik mutaxassisligini o‘rgangan. 1931-yilda texnikumni tamomlagach, paxta tovarshunosi sifatida ish boshlagan va ko‘p o‘tmay, Moskva xalq xo‘jaligi instituti (G.V. Plekhanov nomidagi)ga o‘qishga kirgan. 1936-yilda institutni a’lo baholar bilan tugatib, O‘zbekistonga qaytib kelgan va o‘zini to‘qimachilik sanoati hamda ilm-fanga bag‘ishlagan.

Kasbiy faoliyati

Institutni tugatgach, Maksuda Agzamovna O‘zbekiston Savdo vazirligida ish boshlagan va mashhur olim P.A. Arxangelskiy rahbarligida tolali materiallar strukturasi bilan shug‘ullangan. 1944-yilda u Toshkent to‘qimachilik institutining tolali materiallar mexanik texnologiyasi kafedrasida assistent lavozimida ishlay boshlagan. U yerda o‘zining ilmiy faoliyatini rivojlantirgan: 1946-yilda nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan, 1957-yilda esa to‘qimachilik materialshunosligi kafedrasini tashkil etib, unga rahbarlik qilgan. Uning boshchiligida 12 ta ta’lim-ishlab chiqarish obyekti, jumladan institut binolari, majlislar zali va talabalar shaharchasi qurilgan.

1953-yildan 1957-yilgacha u Moskva to‘qimachilik institutida doktoranturada tahsil olib, paxta tolalarining mexanik shikastlanishini chuqur o‘rganadi. 1959-yilda doktorlik dissertatsiyasini muvaffaqiyatli himoya qilib, O‘zbekistonda birinchi ayol texnika fanlari doktori bo‘ldi.

Ilmiy tadqiqotlar

Maksudа Xadjinovaning ilmiy qiziqishlari to‘qimachilik xomashyosi sifatini oshirishga qaratilgan edi. U tolalarning mexanik shikastlanishi va ularning to‘qimachilik mahsulotlari sifatiga ta’sirini o‘rganib, o‘z natijalarini sanoatda keng joriy etdi. Uning rahbarligida yuqori hosildorlikka ega va qurg‘oqchilikka chidamli yangi paxta navlari yaratildi.

Uning oliy ta’lim muassasalari va Fanlar akademiyasini integratsiyalash bo‘yicha harakatlari paxta tolasi xususiyatlarini o‘rganish uchun birlashgan laboratoriyaning tashkil etilishiga olib keldi. Ushbu laboratoriya katta miqyosdagi ilmiy tadqiqotlar markaziga aylandi va uning natijalari sanoatda qo‘llanildi. Xadjinova to‘qimachilik xomashyosining sifatini baholashning yangi usullarini ishlab chiqdi, bu esa O‘zbekiston mahsulotlarini xalqaro bozorda raqobatbardoshligini oshirdi.

Ilmiy yutuqlar va mukofotlar

Yutuqlari:

• 1960-yilda O‘zbekiston Fanlar akademiyasining muhbir a’zosi, 1966-yilda esa akademik etib saylangan.

• 1964-yilda “O‘zbekiston fan va texnika arbobi” unvonini olgan.

• O‘zbekistonda birinchi ayol texnika fanlari doktori bo‘lgan.

Ilm-fan va jamiyatga qo‘shgan hissasi:

• To‘qimachilik sanoati uchun yuqori malakali mutaxassislar tayyorlashga faol hissa qo‘shgan.

• Laboratoriya mashg‘ulotlarini o‘tkazish va dars berish uchun uslubiy qo‘llanmalar yaratgan.

• Paxtachilik va to‘qimachilik sanoati fanini rivojlantirishga katta hissa qo‘shgan.

Maksudа Xadjinova 200 dan ortiq ilmiy maqolalar, darsliklar va qo‘llanmalar muallifi bo‘lib, uning ishlari to‘qimachilik fani rivojiga katta hissa qo‘shdi. Uning pedagogik faoliyati to‘qimachilik sanoati uchun yuqori malakali mutaxassislar tayyorlashga yordam berdi. Maksuda Agzamovna 1981-yil 11-aprelda vafot etdi.