Sulaymonova Xadicha Sulaymonovna

Xadicha Sulaymonova 1913-yilda Andijon shahrida tug‘ilgan. U bolaligidan qat’iyat, bilimga intilish va maqsad sari intiluvchanlik kabi fazilatlari bilan ajralib turgan. 1931-yilda to‘qqiz yillik rus maktabini tugatgach, u O‘zbekistonning yangi huquqiy tizimi shakllanayotgan bir paytda Davlat qurilishi va huquq institutiga o‘qishga kirdi. 1935-yilda Xadicha birinchi o‘zbek ayol xalq sudyasi bo‘ldi, va tez orada uni O‘zbekiston Oliy sudiga ishga taklif qilishdi, u yerda jinoyat ishlari bo‘yicha sud qarorlarini ko‘rib chiqish bilan shug‘ullandi.

Kasbiy faoliyati

Oliy suddagi muvaffaqiyatli faoliyatidan so‘ng, Xadicha Sulaymonova o‘z bilimlarini yanada oshirishga qaror qildi va 1938-yilda Moskva yuridik institutining aspiranturasiga o‘qishga kirdi. Urush boshlanganiga qaramay, u professional ko‘nikmalarini rivojlantirishda davom etdi va Toshkent yuridik institutida assistent sifatida ishlashni boshladi. 1945-yilda nomzodlik dissertatsiyasini himoya qildi va huquq sohasida yangi avlod mutaxassislarini tayyorlashga intilib, o‘qituvchilik faoliyatini boshladi.

1954-yilda Xadicha Sulaymonova Toshkent yuridik instituti rektori bo‘ldi. Institut universitet bilan birlashgach, u yuridik fakultet dekanligi va kafedra mudirligi lavozimlarini egalladi. 1956-yilda uni O‘zbekiston Respublikasi Adliya vaziri lavozimiga tayinlashdi. 1958-yilda esa u Sud ekspertizasi institutini tashkil etdi, keyinchalik bu institut uning nomi bilan atalgan.

Ilmiy tadqiqotlar

Xadicha Sulaymonovaning ilmiy faoliyati O‘zbekiston huquqiy tizimini rivojlantirish va uni jahon huquqshunoslik faniga integratsiya qilishga qaratilgan edi. U mamlakat qonunlarini takomillashtirish va huquqiy mexanizmlarni rivojlantirish orqali xalq farovonligini oshirishni o‘z oldiga maqsad qilib qo‘ygan edi.

U jinoyat huquqi, oilaviy huquq, konstitutsiyaviy islohotlar va O‘zbekiston huquqiy tarixi bo‘yicha tadqiqotlar olib bordi. Uning muhim asarlaridan biri — 1958-yilda chop etilgan «O‘zbekiston davlati va huquqi tarixi bo‘yicha materiallar» nomli monografiya bo‘lib, u bu sohadagi asosiy ilmiy ishlardan biri hisoblanadi. Shuningdek, u o‘zbek tilidagi birinchi jinoyat huquqi darsligini yaratgan hamda ayollar huquqlari va gender tengligi bo‘yicha tadqiqotlar olib borgan. Uning ishlari O‘zbekistonning zamonaviy sud tizimi shakllanishiga asos bo‘ldi.

Ilmiy yutuqlar va mukofotlar

Xadicha Sulaymonova O‘zbekiston huquqshunosligi va ta’lim tizimining rivojlanishiga ulkan hissa qo‘shdi. U 100 dan ortiq ilmiy maqola va asarlar muallifi bo‘lib, uning ishlari jinoyat, fuqarolik va oilaviy huquqni rivojlantirish hamda huquqiy madaniyatni yuksaltirishga katta ta’sir ko‘rsatdi.

Uning ilmiy rahbarligi ostida 16 nafar ilmiy izlanuvchi nomzodlik dissertatsiyasini himoya qildi. Shu bilan birga, Xadicha Suleymanova Sovet ayollar qo‘mitasi a’zosi sifatida jamiyat hayotida faol ishtirok etgan va mamlakatdagi madaniy o‘zgarishlarga katta ta’sir ko‘rsatgan.

Uning xizmatlari ordenlar, mukofotlar va faxriy unvonlar bilan taqdirlangan bo‘lib, u "O‘zbekiston xalq ilmiy xodimi" unvoniga sazovor bo‘lgan.

Xadicha Sulaymonova 52 yoshida vafot etdi, bu O‘zbekiston huquqshunosligi uchun katta yo‘qotish bo‘ldi. Ammo uning merosi o‘zining ilmiy ishlari, huquqiy tizim rivojiga qo‘shgan hissasi va zamonaviy huquqshunoslarning xotirasida yashab qolmoqda. Uning nomi bilan ko‘chalarga va muassasalarga nom berilgan, va uning ishlari O‘zbekiston huquqiy tarixini o‘rganish uchun muhim manba sifatida qolmoqda.