Orqaga

Kimyo-biologiya va tibbiyot yo‘nalishi,

Tibbiyot

Aripova Tamaraxon Oʻktamovna

Tamaraxon Aripova 1953 yil 11 iyulda Samarqandda davlat xizmatchilari oilasida tug‘ilgan. 1976 yilda u Toshkent davlat tibbiyot institutining davolash fakultetini a’lo baholar bilan tamomlagan. 1979 yilda nomzodlik dissertatsiyasini, 1992 yilda esa Moskvada doktorlik dissertatsiyasini himoya qilgan. 2007 yilda unga professor unvoni berilgan, 2017 yilda esa akademik bo‘lgan. O‘sha yilda u O‘zbekiston Fanlar akademiyasining a’zo bo‘ldi.

Kasbiy faoliyat

Tamaraxon Aripova o‘z faoliyatini immunologiya va genomika sohasida boshlagan. 1992 yildan 2003 yilgacha u O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Inson immunologiyasi va genomika instituti ilmiy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosari lavozimida ishlagan. 2003 yildan beri u ushbu institutni boshqarib kelmoqda. Tamaraxon Aripova shuningdek, bolalar immunopatologiyasi laboratoriyasi va O‘rta Osiyoda yagona bo‘lgan hujayra terapiyasi bo‘limi asoschisi hisoblanadi.

Ilmiy tadqiqotlar

Tamaraxon Aripova o‘z ilmiy ishlarida ikkilamchi immunodefitsitlar, masalan, OIV/AYB, gepatit B va C, onkologik va avtoimmun kasalliklarning immunologik va immunogenetik mexanizmlarini o‘rganishga asosiy e’tibor qaratgan. U innovatsion diagnostika texnologiyalarini joriy qilgan holda hujayra terapiyasi usullarini faol ishlab chiqdi. Uning rahbarligida O‘zbekistondagi aholi immunitet holati xaritasi tuzilgan, genetik pasportlar yaratilgan, shuningdek, Markaziy Osiyoda ilk marotaba virus genomlarini aniqlash usullari kiritilgan. U Markaziy Osiyo xalqlarining genetik xususiyatlari bo‘yicha tadqiqotlarni muvofiqlashtirgan va 22 000 dan ortiq namunalar bilan DNK-bankini yaratgan.

Ilmiy yutuqlar va mukofotlar

Chop etish va rivojlantirish

  • 14 monografiya, 12 patent, 2 xalqaro mualliflik guvohnomasi va 50 dan ortiq metodik tavsiyanomalarni o‘z ichiga olgan 380 dan ortiq ilmiy ishlar.

  • Asosiy respirator viruslar (MERS-CoV, SARS-CoV, adenoviruslar) uchun PCR-diagnostikasini yaratish.

Mukofotlar

  • O‘zbekiston mustaqilligining 20 yilligi va 25 yilligi munosabati bilan medallar.

  • Yevropa ilmiy-sanoat palatasidan "Di Merito" oltin medali va diplom.

  • Rossiya immunologlar ilmiy jamiyatidan immunologiya sohasidagi yutuqlari uchun diplom va oltin medal (2015 yil).

  • "Mehnat shuhrati" ordeni (2019 yil).

  • "O‘zbekistonning mehnat faxriysi" unvoni (2022 yil).

  • N.P. Bochkova nomidagi "Tibbiy genetika rivojiga qo‘shgan hissasi uchun" oltin medal (2023 yil).

Ijodiy va tashkiliy faoliyat

  • "Nazariy va klinik tibbiyot" jurnalining bosh muharriri.

  • O‘zbekiston va Rossiya ilmiy jurnallarining tahririy kengashlari a’zosi.

  • ISAAC va InterPregen xalqaro dasturlarining koordinatori.

  • "Allergologiya va immunologiya" va "Tibbiy genetika" sohalarida ilmiy darajalarni berish bo‘yicha ilmiy kengash rahbari.

Tamaraxon Aripova – O‘zbekiston va uning tashqarisida ilmiy doiralarda yuqori obro‘ga ega bo‘lgan immunologiya va genetika sohasida tan olingan olim.